بخش دوم - تغییرات ماده

بخش دوم - تغییرات ماده

مواد تغییر می کنند:

مواد مختلف یعنی عنصرها، ترکیب ها و مخلوط ها همیشه به یک صورت باقی نمی مانند و ممکن است تغییر کنند و می دانیم که همه مواد از نظر رنگ، حجم، بو، سختی و نرمی با هم متفاوتند و علی رغم این تفاوت ها پاره ای از مواد به هم شبیه اند. شباهت های مواد عبارتند از : 1- همه مواد حجم دارند. 2- همه مواد وزن دارند. 3- ماده ی تشکیل دهنده همه مواد جرم آنها را تشکیل می دهد. 4- همه مواد از مولکول تشکیل شده اند. 5- مولکول همه مواد از ذرات کوچک تری به نام اتم تشکیل شده است. تغییر فیزیکی و تغییر شیمیاییدر بعضی تغییرات، جنس ماده عوض نمی شود، یعنی ماده به ماده دیگری تبدیل نمی گردد. به این گونه تغییرات، تغییرات فیزیکی گفته می شود. مانند تبخیر آب و ذوب شدن یخ. در گروهی دیگری از تغییرات، خاصیت های ماده به کلی تغییر می کند. یعنی یک ماده به ماده دیگری تبدیل می شود. به چنین تغییراتی تغییرات شیمیایی گفته می شود. مانند پختن غذا، زرد شدن برگ درختان. تغییر فیزیکی (آزمایش جوشانده آب، یخ زدن آب در فریزر) وقتی آب بخار می شود، مولکول آن تغییر نمی کنند، بلکه فاصله آنها از هم زیاد می شود و مولکول ها در هوا پراکنده می شوند تبخیر، یک تغییر فیزیکی است. اما اگر نان را روی حرارت بگیریم تا سیاه شود، دیگر نان نیست بلکه تغییر شیمیایی کرده و ماده دیگری به وجود آمده و مولکول های نان تغییر نکرده اند. آهن یک عنصر است. اگر یک وسیله آهنی را در هوای مرطوب بگذارید، دچار تغییر شیمیایی می شود زیرا در هوا، اکسیژن وجود دارد. این ماده که در اثر این تغییر شیمیایی به وجود آمده رنگ آهن نامیده می شود که به آن اکسید آهن می گویند. اکسید آهن یک ترکیب است. برای اینکه ماده ای تغییر کند مدتی زمان لازم است که گاه می توان مدت آن را پیش بینی کرد.

پرسش های بخش 2 در جای خالی کلمات مناسب بنویسید.

1- تغییر رنگ و بوی مواد غذایی برای ما مضر است. 2- در تغییر شیمیایی مواد، جنس آن عوض می شود. 3- برای اینکه ماده ای تغییر کند باید زمانی از آن بگذرد. 4- نام علمی زنگ آهن اکسید آهن است. 5- دوره آب در طبیعت، نتیجه تغییرات فیزیکی است. 6- هر نوع سوختن مواد یک تغییر شیمیایی است.

سؤالات تشریحی 1- مواد از چه ساخته شده اند؟ و به چه حالت هایی وجود دارند؟

از مولکول ساخته شده اند و به حالت های جامد، مایع و گاز هستند.

2- ترکیب چیست؟

وقتی اتم های تشکیل دهنده ی ماده ای یکسان نباشد به آن ماده ترکیب می گوئیم.

3- از مواد زیر کدام ترکیب و کدام عنصر است؟

آب: ترکیب سنگ: ترکیب اکسیژن: عنصر چوب: ترکیب نقره: عنصر شیشه: ترکیب

4- مواد در چه خواصی مشترک هستند؟

همه مواد وزن، حجم و جرم دارند.

5- در چه صورت ماده تغییر فیزیکی پیدا می کند؟

در صورتی که مولکول هایش تغییر نکند و به ماده دیگری تبدیل نشود.

6- عنصر در اثر تغییر دما تغییر فیزیکی پیدا می کند یا تغییر شیمیایی؟

تغییر فیزیکی پیدا می کند. یعنی به ماده دیگری تبدیل نمی شود فقط تغییر حالت می دهد.

7- وقتی غذا فاسد می شود چگونه تغییری در آن ایجاد می شود؟

تغییر شیمیایی ایجاد می شود.

8- وقتی شیر فاسد می شود و می برد چه تغییری صورت می گیرد؟

تغییر شیمیایی پیدا می کند

9- اکسید آهن چیست؟

ترکیبی است از اکسیژن و آهن که به آن زنگ آهن هم می گوئیم و به رنگ قهوه ای است و به محکم بودن آهن نیست.

10- فرق آهن و اکسید آهن چیست؟

آهن عنصر است و اکسید آهن ترکیب. آهن خاکستری رنگ است ولی اکسید آهن قهوه ای و محکم است.

تجزیه نور سفید به وسیله منشور

نمایش طیف نور

منشور نور سفید خورشید را تجزیه می کند یعنی نورهای تشکیل دهنده ی آن را از هم جدا می کند

اهرم نوع اول:

اهرمی است که در آن تکیه گاه  بین دو نیرو (محرک - مقاوم) قرار گیرد ، در این حالت طول اهرم با مجموع هر دو بازوی (محرک - مقاوم)اهرم برابر است.

بر حسب این که  تکیه گاه بین نیروی محرک و نیروی مقاوم  دقیقأ کجا قرار گیرد که خود سه حالت دارد.

حالت اول:

اگر تکیه گاه درست وسط دو نیرو قرار بگیرد ، طول بازوی محرک و مقاوم برابر می شوند. پس این اهرم غیر از انتقال نیرو فقط با تغییر جهت نیرو به ما کمک  می کند.

در این اهرم مزیت مکانیکی همیشه ۱ است   مانند قرقره ثابت ،آلاکلنگ

حالت دوم:

اگر تکیه گاه به نیروی مقاوم نزدیکتر باشد ، در این حالت طول بازوی محرک بزرگتر از طول بازوی مقاوم می گردد ،پس با افزایش مقدار نیرو به ما کمک  می کند . وقتی تکیه گاه مطابق شکل به وزنه نزدیک می کنید و تخته را به طرف پایین می کشید . در این حالت برای بلند کردن وزنه نیروی کمتری  لازم خواهد بود، ولی وزنه هم مقداری کمی بالا می رود در حالی که دست های شما بیشتر پایین می آیند .مانند میخ کش وزمانی که تکیه گاه بین نیروی محرک و نیروی مقاوم ولی نزدیک به نیروی مقاوم باشد, در این حالت, اهرم از راه های زیر به ما کمک می کند.

تغییر جهت نیرو: زیرا تکیه گاه بین نیروی محرک و مقاوم قرار دارد.

افزایش نیرو: زیرا بازوی محرک بزرگتر از بازوی مقاوم است. و مزیت مکانیکی این اهرم همواره از یک بیش تر است

حالت سوم:

اگر تکیه گاه به نیروی محرک نزدیک باشد ، طول بازوی مقاوم بزرگتر از طول محرک می شود ، پس در این حالت با افزایش مسافت و سرعت اثر نیرو بما کمک می کند. وقتی تکیه گاه را به محلی قرار دهید که به دستتان نزدیک باشد ، در این حالت برای بلند کردن وزنه باید نیروی زیادتری به کار ببرید ، ولی وزنه بیشتر بلند می شود در حالی که دستتان کمی به طرف پایین حرکت می کند.  مانند قیچی کاغذ بری وزمانی که تکیه گاه بین نیروی محرک و نیروی مقاوم بوده ولی نزدیک به نیروی محرک باشد, در این حالت اهرم از راه های زیر به ما کمک می کند.

اهرم نوع دوم:

 اهرمی گفته می شود که نیروی مقاوم آن بین تکیه گاه و نیروی محرک باشد. یعنی تکیه گاه در یک انتها ی اهرم بوده و نیروی مقاوم بین تکیه گاه و نیروی محرک قرار دارد . به عبارت دیگر  در اهرم نوع دوم نیروی محرک در یکی از دو سراهرم قراردارد و نیروی مقاوم بین تکیه گاه ونیروی محرک قرار دارد .طول بازوی محرک همیشه با طول اهرم برابر است . پس فقط با افزایش مقدار نیرو به ما کمک می کند یعنی در نیروی محرک صرفه جویی می نماید.

اهرم نوع دوم جهت نیرو را تغییر نمی دهد . زیرا جهت حرکت نیروی محرک و نیروی مقاوم رو به بالا است.

مزیت مکانیکی این اهرم همیشه از یک بیشتر است.

اهرم نوع دوم مانند :چرخ دستی -فرغون -  فندق شکن،گیوتین کاغذ،پانچ-درب بطری باز کن   و...

 ۱)تغییر جهت نیرو: زیرا تکیه گاه بین نیروی محرک و مقاوم قرار است.

افزایش مسافت اثر نیرو: زیرا بازوی مقاوم بزرگتر از بازوی محرک است. (L_R >L_E) و مزیت مکانیکی این اهرم همواره از یک کم تر است.

اهرم نوع سوم:

به اهرمی گفته می شود که نیروی محرک آن بین تکیه گاه و نیروی مقاوم باشدیعنی در اهرم نوع سوم نیروی مقاوم در یکی از دوسر اهرم ، ونیروی محرک بین نیروی مقاوم و تکیه گاه قرار دارد ، در این نوع، طول بازوی مقاوم همیشه با طول اهرم برابر است ،پس فقط با افزایش مسافت و سرعت اثر نیرو به ما کمک می کند یعنی در وقت صرفه جوئی می کند

 مزیت مکانیکی آن کمتر از ۱ است

 مانند :دست وپای انسان ،راکت تنیس، چوب بیس بال ،برف پاک کن ماشینِ -انبریخ  – جاروی فراشی- موچین- قند گیر و....

چهل سوال تستی علوم پنجم دبستان - بخش اول

نام و نام خانوادگی :         سوالات تستی بخش اول علوم – شنبه اول آبان 1389

1ـ تاکنون ، چند نوع اتم شناخته شده است ؟ الف ـ 99                   ب ـ 104                   ج ـ 109                        د ـ 119 2ـ هر مولکول ، از چند اتم تشکیل شده است ؟ الف ـ 2 اتم              ب ـ 1 اتم         ج ـ 1 یا چند اتم       د ـ 2 یا چند اتم 3ـ در کدام حالت ، شکل و حجم مادّه ، ثابت می ماند ؟ الف ـ جامد                  ب ـ مایع            ج ـ گاز              د ـ هر سه مورد 4ـ کدام یک از موارد زیر ، در همه ی مواد مشترک است ؟ الف ـ رنگ                       ب ـ بو                  ج ـ مولکول             د ـ مزه 5ـ مولکول های کدام یک از موادّ زیر ، می توانند روی یک دیگر سُر بخورند ؟ الف ـ قند                   ب ـ جیوه             ج ـ آهن             د ـ زغال 6ـ هوا ، چه نوع مادّه ای است ؟ الف ـ ترکیب            ب ـ عنصر             ج ـ مخلوط           د ـ محلول 7ـ کوچک ترین ذرّه ی آب که به طور آزاد در طبیعت وجود دارد را چه می نامند ؟ الف ـ قطره ی آب           ب ـ اتم آب           ج ـ مولکول آب            د ـ بخار آب 8ـ دو مولکول آب ، از چند اتم تشکیل شده است ؟ الف ـ 2 اتم                    ب ـ 4 اتم                 ج ـ 6 اتم                  د ـ 8 اتم 9ـ کدام یک از موادّ زیر ، ترکیب است ؟ الف ـ آلومینیوم              ب ـ گاز کربنیک          ج ـ هوا               د ـ بخار جیوه 10ـ نشاسته و گوگرد : الف ـ هر دو ساده اند .                           ب ـ هر دو ترکیبند . ج ـ دوّمی ساده و اوّلی ترکیب است .   د ـ اوّلی ساده و دوّمی ترکیب است . 11ـ در ده مولکول آب ، چند اتم ئیدروژن وجود دارد ؟ الف ـ 20                    ب ـ 10              ج ـ 30          د ـ اتم های زیاد 12ـ یک مولکول آب ، از چند اتم اکسیژن و چند اتم ئیدروژن ساخته شده است ؟ الف ـ 2 اتم اکسیژن ، 1 اتم هیدروژن          ب ـ 1 اتم اکسیژن ، 2 اتم هیدروژن ج ـ 3 اتم اکسیژن ، 1 اتم هیدروژن           د ـ 2 اتم اکسیژن ، 2 اتم هیدروژن 13ـ تمام مواد ، از چه ساخته شده اند ؟ الف ـ ویروس                   ب ـ مولکول             ج ـ عنصر                د ـ اتم 14ـ ربایش مولکولی در کدام یک از موادّ زیر ، از بقیّه بیش تر است ؟ الف ـ آهن                       ب ـ هوا                ج ـ کاغذ             د ـ پارچه 15ـ آهن ، چه نوع مادّه ای است ؟ الف ـ ترکیب                   ب ـ مخلوط            ج ـ عنصر          د ـ محلول 16ـ کدام گروه از موادّ زیر ، همگی عنصر هستند ؟ الف ـ طلا ، آب ، آهن                            ب ـ آهن ، اکسیژن ، نمک ج ـ آهن ، هیدروژن ، طلا                          د ـ آب ، آهن ، اکسیژن 17ـ جنبش مولکولی ، در کدام یک از موادّ زیر ، از بقیّه بیش تر است ؟ الف ـ چوب                ب ـ آب          ج ـ آهن              د ـ اکسیژن 18ـ در کدام یک از موادّ زیر ، کشش (ربایش) مولکولی از بقیّه کم تر است ؟ الف ـ قند                       ب ـ آب                ج ـ شکر            د ـ یخ 19ـ چه چیز باعث می شود که بوی عطر را حس کنیم ؟ الف ـ بوی خوش عطر                              ب ـ ترکیب مولکول های عطر ج ـ جنبش مولکول های عطر                    د ـ ربایش مولکول های عطر 20ـ فاصله ی بین مولکول ها ، در کدام یک از موادّ زیر ، از بقیّه بیش تر است ؟ الف ـ روغن           ب ـ یخ              ج ـ هوا             د ـ گلاب 21ـ فاصله ی بین مولکول ها ، در کدام یک از انواع مادّه ، از بقیّه بیش تر است ؟ الف ـ گازها                  ب ـ مایعات       ج ـ جامدات           د ـ تفاوتی ندارد 22ـ ربایش مولکولی ، در کدام یک از اجسام زیر ، از بقیّه بیش تر است ؟ الف ـ میخ                ب ـ آب                 ج ـ نفت          د ـ پارچه 23ـ کدام یک از موارد زیر ، جزء خاصیّت های مادّه نیست ؟ الف ـ رنگ                  ب ـ مزه           ج ـ بو           د ـ اسم 24ـ ربایش مولکولی در کدام یک از موادّ زیر ، از بقیّه کم تر است ؟ الف ـ پنبه           ب ـ آهن              ج ـ هوا              د ـ آب 25ـ جنبش مولکول ها در شیر ، از کدام یک از موادّ زیر بیش تر است ؟ الف ـ اکسیژن                  ب ـ آب               ج ـ یخ          د ـ دی اکسید کربن 26ـ ربایش مولکولی در نفت ، از کدام یک از موادّ زیر بیش تر است ؟ الف ـ چوب             ب ـ آهن                       ج ـ اکسیژن           د ـ کاغذ 27ـ مولکول های کدام یک از موادّ زیر ، مانند دانه های زنجیر به هم وصل شده اند ؟ الف ـ آهن                ب ـ آبلیمو                   ج ـ اکسیژن            د ـ چوب 28ـ کدام دسته از موادّ زیر ، ترکیب است ؟ الف ـ طلا و اکسید آهن         ب ـ آهن و قند     ج ـ نمک و شکر     د ـ جیوه و نمک 29ـ کدام یک از موادّ زیر ، ساده(عنصر)  است ؟ الف ـ اکسیدآهن             ب ـ نمک              ج ـ اکسیژن            د ـ نفت 30ـ کدام یک از موادّ زیر ، ترکیب است ؟ الف ـ اکسیژن             ب ـ آهن           ب ـ مس                    ج ـ نمک 31ـ مولکول کدام یک از موادّ زیر ، فقط از یک نوع اتم ساخته شده است ؟ الف ـ نمک                    ب ـ آهن            ج ـ شکر            د ـ نفت 32ـ مولکول های کدام یک از موادّ زیر ، پیوسته در حال حرکتند ؟ الف ـ آهن                        ب ـ آب                ج ـ اکسیژن             د ـ کاغذ 33در بین مولکول های کدام یک از حالت های مادّه ، تقریباً نیروی ربایش وجود ندارد؟ الف ـ جامدها              ب ـ مایع ها              ج ـ گازها             د ـ هیچ کدام 34ـ مولکول آب ، از اتم های .......... و .......... تشکیل شده است . الف ـ اکسیژن و ئیدروژن                           ب ـ اکسیژن و کربن  ج ـ هیدروژن و نیتروژن                         د ـ نیتروژن و کربن 35ـ کدام گروه از موادّ زیر ، عنصر هستند ؟ الف ـ مس و شکر    ب ـ آلومینیوم و شیشه   ج ـ مس و آلومینیوم   د ـ آهن و نمک 36ـ کدام گروه از موادّ زیر ، ترکیبند ؟ الف ـ آهن و آب      ب ـ ئیدروژن و نفت     ج ـ مس و اکسیژن  د ـ شکر و نفت 37ـ کدام گروه از موارد زیر ، همگی ترکیب هستند ؟ الف ـ آب ، آهن ، ئیدروژن                     ب ـ مس ، روی ، نشاسته ج ـ یخ ، آهن ، قند                        د ـ شکر ، بخار آب ، الکل  38ـ به موادّی که مولکول هایشان فقط از یک نوع اتم ساخته شده اند ، چه می گویند ؟ الف ـ محلول                    ب ـ عنصر           ج ـ ترکیب          د ـ مخلوط 39ـ ساختمان مولکولی کدام گروه از موادّ زیر ، نشان دهنده ی نوعی ترکیب است ؟ الف ـ آب و طلا      ب ـ زنگ آهن و قند    ج ـ آهن و نمک   د ـ اکسیژن و آهن 40ـ 10 مولکول ئیدروژن و 10 مولکول اکسیژن ، تشکیل چند مولکول آب می دهد ؟ الف ـ 20 مولکول      ب ـ 10 مولکول     ج ـ 5 مولکول    د ـ 15 مولکول برگرفته از سایت آموزگار پایه پنجم

نمونه سوال علوم نوبت دوم

دبستان غیر انتفاعی حضرت سجاد (ع) بافق

نام و نام خانوادگی :                       آزمون درس علوم تجربی – پایه پنجم – اردیبهشت 1389

=================================================

الف:جواب صحیح را علامت بزنید: (3)

v           عامل کدام یک از بیماری های زیر باکتری می باشد؟

الف: سرخک                         ب: آبله                 ج: کزاز                        د: فلج اطفال

v           کدام یک از اندام های حسی شبیه هم عمل می کنند؟

الف: بینی و گوش              ب: چشم و گوش           ج: زبان و بینی            د: زبان و چشم

v           ویروس آنفلوانزا به کدام قسمت بدن آسیب می رساند؟

الف: دستگاه عصبی           ب:  قلب             ج: دستگاه تنفس              د: دستگاه گوارش  

v           جانوران ساکن آب برای زنده ماندن به کدام یک از موجودات زیر نیاز دارند؟

الف: جلبک ها            ب: قارچ ها                     ج: ماهی ها                       د: باکتری ها

v           کدام یک از عوامل فرسایش خاک می باشد:

الف: چرای بی رویه                ب: باران                  ج: سیل                      د: هر سه مورد

v           فروان ترین موجودات روی زمین کدامند؟

الف: جلبک ها                ب: ویروس ها                    ج: باکتری ها            د: قارچ ها